Đệ Tử Quy Chương II: “Hoặc Ăn Uống, Hoặc Đi Đứng” (P1)
Đệ Tử Quy Chương II: “Hoặc Ăn Uống, Hoặc Đi Đứng” (P1). “Hoặc ăn uống, hoặc đi đứng, người lớn trước, người nhỏ sau”. Ngồi cũng vậy, đi đứng cũng vậy, người nhỏ đều phải đi sau, ngồi sau.
2. Kinh văn – Đệ Tử Quy
“Hoặc ẩm thực, hoặc tọa tẩu, trưởng giả tiên, ấu giả hậu”.
“Hoặc ăn uống, hoặc đi đứng, người lớn trước, người nhỏ sau”.
Khi con cái đều biết được phải tôn trọng người lớn trước, tâm cung kính của chúng sẽ được thực hành từng li từng tí trong cuộc sống. Cho nên, câu này đã nêu ra một vài động tác.
Khi con cái nhìn thấy thức ăn, trước tiên phải gắp cho người lớn. Đức hạnh của chúng từ trong việc gắp thức ăn này sẽ được nâng cao. Chúng tôi có một học sinh bảy tuổi. Trước đây vốn là ông bà nội gắp thức ăn cho em. Khi em học Kinh điển được một tuần trở về thì em đã chủ động gắp thức ăn cho người trong nhà.
Mọi người trong nhà nhìn thấy lập tức cảm thấy rất vui vẻ, càng thêm công nhận đối với nền văn hóa của Thánh Hiền. Người hiện nay rất thực tế. Vì vậy chúng ta phải dạy tốt con trẻ, để chúng có thể tác động đến phụ huynh.
Tuy nhiên, để giáo dục gia đình chân thật có được bước phát triển tốt, thì trước tiên vẫn phải do phụ huynh thực hiện trước. Bài học lần trước chúng ta đã nói đến: “Muốn dạy con cái thì trước tiên phải dạy mình trước”. Trước tiên phải dạy mình rồi sau đó mới dạy con, bởi vì trên làm dưới sẽ noi theo. Giả như hôm nay con của quý vị đang thực hiện “Đệ Tử Quy” mà cha mẹ lại không học, vậy con của quý vị có làm không?
Ví dụ trong “Đệ Tử Quy” có câu: “Nón quần áo, để cố định, chớ để bừa, tránh dơ bẩn”. Nhưng khi người cha về đến nhà liền cởi tất/vớ vứt ra rồi nằm xuống xem báo, con cái sẽ cảm thấy: “Sao bảo mình làm mà cha lại không làm”. Chúng có cam tâm làm không? Không cam tâm. Nếu quý vị là người mẹ thì sẽ làm như thế nào? Tôi lại mắc thói quen xấu rồi, những người làm thầy giáo thường thích đặt câu hỏi.
Tình huống này có khả năng xảy ra đúng không? Vậy ta phải làm sao? Có được lập tức đi đến nói: “Anh không biết con đang học “Đệ Tử Quy” sao? Mau nhặt tất lên cho em”. Nếu vậy thì chồng quý vị chắc chắn sẽ nói: “Thôi đừng học mấy thứ đó nữa”. Có một người mẹ nói với con của cô là: “Cha con cả ngày làm việc rất vất vả, con nên nhanh đến giúp cha nhặt đôi tất đó đi. Con xem! Cha mệt như vậy kìa!”.
Nếu dùng thái độ này thì con cái sẽ chấp nhận: “Kỳ thực cha mình vừa mới tan sở”, nên đứa con sẽ đi nhặt đôi tất/vớ. Người chồng nhìn thấy cảnh này sẽ như thế nào? Như vậy chẳng phải sẽ vẹn toàn hay sao! Thực sự là những hành động đời thường có thể viết nên câu chuyện hay trong cuộc sống.
“Hoặc ăn uống, hoặc đi đứng, người lớn trước, người nhỏ sau”. Ngồi cũng vậy, đi đứng cũng vậy, người nhỏ đều phải đi sau, ngồi sau. Ở Hải Khẩu và Thẩm Quyến, những đứa trẻ sau khi học xong “Đệ Tử Quy” đi vào thang máy đều bấm nút mở cửa rồi nhường thầy giáo đi trước. Tuy nhiên, chúng tôi nói với các em: “Khi đi thang máy thì các em nên vào trước”. Vì sao vậy? Sợ rằng các em còn nhỏ nên không thể điều khiển được cửa thang máy sẽ gây ra nguy hiểm. Do đó, dù đây là nguyên tắc nhưng phải có sự ứng biến linh hoạt.
Có một đứa trẻ theo đoàn giáo viên chúng tôi đến Thẩm Quyến diễn giảng. Đứa trẻ này cũng không đơn giản, em đã học Kinh điển được mấy năm rồi. Mặt của em tròn trĩnh, tai của em rất to. Tôi nhìn thì cảm thấy em là người có phước lớn. Phước lớn nhất là gì? Có thể nghe được lời dạy của Thánh Hiền, đây là đại phước của cuộc đời.
Khi em theo các thầy đi diễn giảng, có người tặng cho chúng tôi một hộp bánh, bên trong có mười cái bánh rất ngon. Mỗi người được một cái bánh. Mọi người đều ăn bánh. Đứa trẻ này từ trong phòng chạy ra nói: “Cái bánh này ngon quá, còn nữa không ạ?”. Mọi người đã ăn hết chín cái, chỉ còn lại một cái.
Em đã cầm cái bánh đó đi đến trước mặt tôi và nói: “Cái bánh này nên dành cho thầy Thái”. Em không những nhường cho người lớn ăn trước mà em còn biết phán đoán nên nhường cho ai trước. Quý vị xem, những đứa trẻ có lễ phép có ngốc không? Không ngốc! Những đứa trẻ có lễ phép đều luôn biết tôn trọng người khác, nghĩ cho người khác, đầu óc rất linh hoạt.
Người hiện nay đã hiểu sai từ “hoạt bát”. Họ hiểu thế nào là “hoạt bát”? Chạy nhảy không ngừng thì gọi là “hoạt bát” sao? Lúc chúng tôi xếp hàng ở sân bay thấy rất nhiều đứa trẻ đứng không yên, cứ chạy tới chạy lui, nhưng người khách đứng sau lại nói đứa trẻ này thật là “hoạt bát”. Đó không thể gọi là “hoạt bát” mà là tùy tiện, không có gia giáo. Cho nên, sự “hoạt bát” chân thật chính là suy nghĩ linh hoạt, lúc nào cũng biết nghĩ cho người khác. Những người có lễ phép tuyệt đối không phải là người học tập một cách cứng nhắc.
“Hoặc ăn uống hoặc đi đứng, người lớn trước, người nhỏ sau”. Thói quen này sẽ ảnh hưởng tâm cung kính của trẻ nhỏ, ảnh hưởng đến sự phát triển sự nghiệp về sau của đứa trẻ. Quý vị có tin như vậy không?
Chúng tôi đã từng nói chuyện với hiệu trưởng của một trường mẫu giáo. Ông ấy nói với tôi, ông đã mời một vài giáo viên khoảng hai mươi tuổi đến dạy mẫu giáo. Ông nói, có một lần ông có một khách hàng đến từ Quảng Đông. Khi đi ăn cơm với người khách Quảng Đông này, ông dẫn theo một vài thầy cô giáo.
Trong những thầy cô mẫu giáo này có một số người là người Hồ Nam. Người Hồ Nam thích ăn cay, còn người Quảng Đông thì lại không ăn cay. Mời khách người Quảng Đông thì nên gọi món gì? Gọi món Quảng Đông. Khi ăn, những giáo viên này đã nói: “Sao món này khó ăn như vậy, món kia sao cũng khó ăn thế!”. Dẫn những giáo viên này đến để chăm sóc tiếp đãi khách, nhưng kết quả họ đến để phá rối.
Sau cùng cũng dọn lên một món cay, vị hiệu trưởng đã đem nó để trước mặt vị khách. Vị khách gắp được một đũa thì mấy vị giáo viên kia lập tức xoay bàn để món này đến trước mặt mình và ăn. Vị hiệu trưởng xoay món đó lại cho khách thì các giáo viên lại xoay nó lại cho họ. Những nhân viên như vậy các vị có dám sử dụng không? Thành công thì ít mà hỏng việc thì nhiều!
Một đứa trẻ luôn xử sự lễ phép thì khi quý vị giao việc cho chúng, quý vị sẽ cảm thấy rất yên tâm. Vì vậy, khi cấp trên dẫn cấp dưới đi ăn tiệc thì phải dẫn những người biết gắp thức ăn, biết rót nước phải không? Đúng vậy! Rót nước phải rót cho thật tự nhiên, như vậy chứng tỏ rằng từ nhỏ đã biết cách đối đãi với trưởng bối. Có thái độ như vậy cũng là trải sẵn đường tốt vì tương lai thế hệ sau này của chúng ta.