Đệ Tử Quy (P8): Đức Hạnh Chân Thật Có Thể Làm Thức Tỉnh Bản Tính Lương Thiện
Đệ Tử Quy (P8): Đức Hạnh Chân Thật Có Thể Làm Thức Tỉnh Bản Tính Lương Thiện. Chúng ta không nên xem nhẹ sức mạnh của chính mình. Tâm chân thành và đức hạnh chân thật của một người có thể làm thức tỉnh bản tính lương thiện của những người xung quanh.
(Tiếp theo phần trước)
8. Đức hạnh chân thật của một người có thể làm thức tỉnh bản tính lương thiện của người khác – Đệ Tử Quy
Rất nhiều người đều sẽ cảm thấy xã hội hiện tại đều trở nên như vậy, mình có làm thế nào cũng không có hiệu quả. Rất nhiều người đều sẽ nghĩ như vậy. Xin hỏi: Ý nghĩ của chúng ta như vậy có giúp ích gì đối với gia đình, đối với xã hội hay không? Không có. Cách nghĩ như vậy có lý trí không? Không lý trí. Chúng ta không nên xem nhẹ sức mạnh của chính mình. Tâm chân thành và đức hạnh chân thật của một người có thể làm thức tỉnh bản tính lương thiện của những người xung quanh.
Vì thế, vua Thuấn – đại Thuấn thời xưa là người rất hiếu thuận, có sự tu dưỡng rất tốt. Tuy là cha mẹ đối với ông rất tệ bạc, thế nhưng ông vẫn một lòng tận hiếu, bởi vì ông biết được “cha mẹ ghét, hiếu mới tốt”. Đối với cha mẹ không phải là giao dịch, không thể nói hôm nay cha mẹ đối xử không tốt với ta thì ta không tốt đối với họ.
Chúng ta phải mỗi giờ, mỗi phút ghi nhớ ân dưỡng dục của cha mẹ, phải nên báo đáp, chứ không nên mong muốn cha mẹ phải đối tốt với chúng ta, vì hiếu thuận là bổn phận của con người. Bởi vì ông có thái độ như vậy nên lòng hiếu thảo của ông đối với cha mẹ đã khiến người cả nhà của ông thay đổi. Bởi vì ông tu thân nên có thể tề gia.
Bởi vì đức hạnh của ông đã khiến cho người trong làng xóm thấy rồi đều rất cảm động, đều bằng lòng làm theo ông, thậm chí còn mong muốn làm người dân trong nước của ông, nên ông có thể tề gia, trị quốc. Vị quốc vương lúc đó là vua Nghiêu nhìn thấy rất cảm động, cảm thấy đem thiên hạ giao cho người như thế này thì nhân dân mới được hạnh phúc, nên ông tiến thêm một bước là trị quốc, bình thiên hạ.
Các vị bằng hữu! Khi chúng ta chân thật tu dưỡng thân tâm, thì có thể tạo ra sức mạnh rất lớn đối với gia đình và xã hội. Singapore có hai quốc bảo. Một người là Thủ tướng tiền nhiệm Lý Quang Diệu của họ. Ngoài ra còn có một phụ nữ tên là Hứa Triết. Bà đã 106 tuổi rồi. Bà rất có lòng thương yêu con người, cũng rất là hiếu thuận đối với cha mẹ.
Một mình bà chăm sóc cho gần ba mươi người già. Những người già này đều trẻ hơn bà hai – ba mươi tuổi, họ khoảng bảy – tám mươi tuổi. Bà vẫn đi chăm sóc họ. Lòng yêu thương của bà như vậy đã cảm động người Singapore. Không chỉ cảm động người Singapore, mà còn cảm động ngàn vạn người trên toàn thế giới.
Thật ra, muốn cống hiến cho xã hội và thế giới không hề khó khăn như chúng ta tưởng tượng, chỉ cần cố gắng nâng cao sự tu dưỡng phẩm đức của chính mình. Vì vậy, lão Tổ tông dạy chúng ta thái độ đối với việc quốc gia hưng vong rất là quan trọng. Khi người có thái độ như vậy càng ngày càng nhiều, thì xã hội bắt đầu có sự thay đổi. Thay đổi từ chỗ nào vậy?
Vào thập niên 70, có một nhà triết học lớn của nước Anh là giáo sư Thang Ân Tỷ (Arnold Joseph Toynbee). Ông đã từng nói: “Muốn giải quyết vấn đề xã hội của thế kỷ 21 chỉ có hai loại học thuyết, đó là học thuyết Khổng – Mạnh và Phật pháp Đại thừa”. Lời nói này thật có đạo lý. Lời nói này không phải là do người Trung Quốc nói. Thế nhưng xin hỏi: “Học thuyết Khổng – Mạnh ở đâu?”. “Ở Trung Quốc”. Quý vị có chắc chắn không?
Quý vị xem, Trung Quốc là một đất nước lễ giáo, hiện tại quý vị nhìn thấy người với người khi gặp mặt nhau có còn rất khách sáo mà cúi đầu nói “Xin chào” không? Mà điều này được nhìn thấy được ở đâu? Ở Nhật Bản, Hàn Quốc. Tại sao đáp án lại thay đổi? Tôi rất lo lắng một việc là có thể 50 năm sau, tòa án quốc tế sẽ phải đưa ra một phán quyết về việc Khổng Phu Tử là lão Tổ tông của người Hàn Quốc hay là lão Tổ tông của người Trung Quốc.
Các vị bằng hữu! Kết quả sẽ như thế nào? Vị thẩm phán sẽ nói: “Phải trọng thực chất, không trọng hình thức. Bây giờ chúng ta hãy xem người Hàn Quốc thực hiện lời giáo huấn của Khổng Lão Phu Tử hay là người Trung Quốc?”. Đến lúc đó chúng ta muốn khóc cũng không khóc được. Có câu là: “Tri sỉ cận hồ dũng” (Biết hổ thẹn là gần với dũng vậy). Chúng ta phải trân trọng việc có được Tổ tiên tốt đến như vậy, trân trọng giáo huấn của họ, phải đem tình hình cải đổi lại.
Tại vì sao Giáo sư Thang Ân Tỷ (Arnold Joseph Toynbee) nói như vậy? Năm 1988, có 75 người đoạt giải Nobel đồng đưa ra lời phát biểu ở Paris, nội dung nói rằng: “Trong thế kỷ 21, nhân loại nếu muốn tiếp tục tồn tại, thì phải quay lại hai ngàn năm trước để hấp thu trí tuệ của Khổng Lão Phu Tử”. Những người đoạt giải Nobel là những người có lai lịch như thế nào? Họ đều là những người xuất sắc nhất trong mỗi một lĩnh vực.
Vì sao họ lại khác miệng đồng lời mà nhận thấy rằng các vấn đề xã hội ở tương lai nhất định phải do học thuyết Khổng – Mạnh giải quyết? Thật ra, những đạo lý này chúng ta chỉ cần bình lặng lại thì đều có thể suy nghĩ ra được.
Chúng ta cùng nhau phân tích một chút, điều cốt lõi của học thuyết Khổng – Mạnh là gì? Là “nhân ái”. Còn cốt lõi của Phật pháp Đại thừa là gì? Là “nhân từ, từ bi”. Thật ra, các Thánh Hiền của phương Tây như Thượng đế, chúa Giê Su cũng đề cập đến việc giải quyết vấn đề xã hội của thế kỷ 21, các Ngài dạy điều gì? Là “bác ái”. Tuy các Ngài đã dạy rồi, thế nhưng hiện nay vì sao chúng ta đều nếm quả ác? Bởi vì “không nghe lời người xưa, thiệt thòi ngay trước mắt”.
Khi tư tưởng và quan niệm của chúng ta hướng về giáo huấn của Thánh Hiền thì vấn đề liền bắt đầu chuyển tốt. Chúng ta thấy rằng việc giữ tâm nhân ái, biết giúp đỡ lẫn nhau, yêu thương lẫn nhau thì liền có thể tạo ra thế giới đại đồng. Các vị bằng hữu! Thế giới đại đồng không phải là treo ở trên tường cao. Chúng ta hãy cùng nhau suy xét, một người thật sự có lòng hiếu thuận, tâm hiếu đích thực có ở trong lòng, thì khi nhìn thấy cha mẹ của người khác, họ có cung kính hay không? Có.
Cho nên trong “Hiếu Kinh” có nhắc đến: “Giáo dĩ hiếu, sở dĩ kính thiên hạ chi vi nhân phụ giả dã” (Dạy điều hiếu thảo, kính trọng tất cả bậc cha mẹ của người trong thiên hạ). Một người chân thật có hiếu tâm, khi đối diện với tất cả những bậc cha mẹ của người khác, họ đều sẽ cung kính.
Hãy thử nghĩ xem, quý vị có hiếu tâm, thì khi ngồi xe công cộng, nhìn thấy một cụ già đi lên, quý vị còn có thể ngồi ở chỗ đó sao? Quý vị lập tức sẽ nghĩ đến phải mau đứng dậy. Vì người đó là trưởng bối, là cha mẹ của người, họ đều rất vất vả, quý vị liền nhanh chóng nhường chỗ cho họ ngồi. Khi quý vị thấy những trưởng bối này đi trên đường, băng qua đường rất nguy hiểm, tôi tin rằng quý vị sẽ lập tức tự nhiên mà đến dìu đỡ họ.
Những người có lòng hiếu thảo, có tâm nhân từ thì tự nhiên sẽ giúp đỡ người khác, thương yêu người khác. Vì thế, khi chúng ta xem trọng đức hạnh của mỗi người, xem trọng đức hạnh của trẻ nhỏ, thì toàn thể xã hội dần dần sẽ xuất hiện bầu không khí tường hòa. Ngày tận thế hay là ngày thế giới đại đồng xem ra rất phức tạp, thế nhưng quý vị phân tích chi tiết để tìm ra đầu đuôi ngọn ngành của nó, thì căn bản là ở chính ngay trong một niệm.

Hiện nay trên thị trường rất thường nói đến việc “quy hoạch đời sống”. Quý vị làm thế nào để kinh doanh cuộc đời của mình? Quý vị hy vọng con cái của mình kinh doanh cuộc đời của chúng như thế nào? Khi trẻ nhỏ tự tư, tự lợi, khi trẻ nhỏ chú trọng hưởng thụ vật chất, thì chúng sẽ đi đến đời sống như thế nào?
Chúng ta cùng nhau phân tích một chút. Lúc nhỏ thì rất an vui, chúng muốn chơi thứ gì đều để cho chúng chơi, muốn ăn thứ gì thì đều cho chúng ăn, đều thuận theo cá tính của chúng mà phát triển. Đây là thuận theo cá tính nào vậy? Con người đều thích hưởng thụ, lười lao nhọc, “cẩu bất giáo, tính nãi thiên” (nếu không dạy, thì sẽ lệch khỏi thiên tính tự nhiên), rất nhiều tập tính liền lộ rõ ra.
Những bậc trưởng bối ở nước ta đối với những vấn đề này đều thấy được rất tường tận. Vì thế, khi dạy dỗ con cái họ rất chú trọng đến việc không nuôi lớn những thói quen này của trẻ nhỏ. Bởi vì nếu như chúng rất xa xỉ, rất lười biếng, không cung kính, xin hỏi cả đời chúng sẽ như thế nào? Có thể kinh doanh cuộc đời tốt đẹp không? Không thể được.
Thế nhưng những thói quen này một khi đã được hình thành mà muốn chuyển đổi trợ lại thì sẽ rất khó. “Từ tiết kiệm mà thành xa xỉ thì dễ, từ xa xỉ mà thành tiết kiệm thì khó”. Quý vị làm cho chúng lúc nhỏ rất hạnh phúc an vui, muốn thứ gì có thứ đó, đến lúc chúng tiêu tiền quen rồi thì rất khó sửa.
Hiện tại những thiếu niên mười – hai mươi tuổi, vẫn chưa bước ra xã hội nhưng tiêu tiền còn nhiều hơn người kiếm được tiền nữa, thẻ tín dụng làm đến mấy cái. Việc này tôi không có kinh nghiệm, quý vị hãy cho tôi một số thông tin. Chúng có đến mấy cái thẻ, thẻ này xài hết rồi thì đi làm thẻ khác.
Người trước đây cảm thấy thiếu tiền người ta là việc rất xấu hổ, nhưng thanh niên hiện nay thì nghĩ hết mọi cách để xài trước rồi tính sau. Cho nên rất nhiều người trẻ tuổi vẫn chưa bước vào xã hội mà đã đem tín dụng xã hội của chúng phá hoại, làm hỏng hết rồi. Chúng rất xa xỉ, cả đời trở thành nô lệ của vật chất. Các vị làm sao mà biết vậy? Ồ! Các vị thật có trí tuệ. Mục tiêu nỗ lực của chúng không phải là vì để hiếu thuận cha mẹ, không phải vì để chăm sóc vợ con, mà là muốn thỏa mãn dục vọng vật chất của chúng.
Thật ra, số tiền mà con người dùng vào việc cơm áo trong một ngày có nhiều hay không? Không nhiều lắm. Thế nhưng chỉ cần tiêm nhiễm phải thói quen hoang phí thì sẽ không cưỡng lại được sự mê hoặc. Bởi vì phải trả nợ, nên chúng cần phải rất nỗ lực, phải đi đánh bại người khác, trong công việc có thể là sẽ tổn người để lợi mình.
Cho nên, chúng đều cảm thấy mọi người là kẻ địch, là đối thủ, sống như ở chiến trường vậy. Tuổi già của họ thì sao? Chúng ta đều rất ngưỡng mộ phương Tây có phúc lợi dành cho người già. Thế nhưng chúng ta cần phải hiểu rõ, những người già này ở trong đó tuy là không lo về ăn mặc, thế nhưng đời sống tinh thần của họ rất nghèo nàn. Hôm nào con cái đến thăm, họ sẽ vui mừng mấy ngày, nói với các bạn bè khác là: “Con trai tôi vẫn chưa quên tôi”. Câu nói này nghe ra có vẻ họ cảm thấy rất vui, nhưng chúng ta lại cảm thấy chua xót.
Con người chân thật có phước báo thì sẽ hưởng vào lúc nào vậy? Lúc tuổi già. Nếu như đời sống tinh thần lúc về già thiếu kém đến như thế, thì đời sống này quý vị cũng sẽ không cảm thấy hạnh phúc. Vậy nên, quy hoạch đời sống như thế nào mới chính xác?
Hết phần 8. Xin xem tiếp phần 9