Đệ Tử Quy Chương II: “Tiền Của Nhẹ, Oán Nào Sinh”

Đệ Tử Quy Chương II: “Tiền Của Nhẹ, Oán Nào Sinh”. Hiện giờ chúng ta đều nói: “Phải bình đẳng với trẻ nhỏ”. Câu nói này có đúng không? Câu nói này phải xem quý vị giải thích như thế nào.

1. Kinh văn – Đệ Tử Quy

“Huynh đạo hữu, đệ đạo cung. Huynh đệ mục, hiếu tại trung. Tài vật khinh, oán hà sinh. Ngôn ngữ nhẫn, phẫn tự mẫn”.

“Anh thương em, em kính anh. Anh em thuận, hiếu trong đó. Tiền của nhẹ, oán nào sinh. Lời nhường nhịn, tức giận mất”.

(Tiếp theo phần trước)

1.3  “Tiền của nhẹ, oán nào sinh” – Đệ Tử Quy

Thời xưa có một đứa trẻ tên là Khổng Dung. Mới năm tuổi mà khi chia lê, em đã đem trái lê to nhường cho anh của mình ăn. Kỳ thực, thái độ như vậy hoàn toàn chính xác, bởi vì em làm việc nhà có thể ít hơn anh trai. Hiện giờ chúng ta đều nói: “Phải bình đẳng với trẻ nhỏ”. Câu nói này có đúng không? Câu nói này phải xem quý vị giải thích như thế nào. Phải bình đẳng về nhân cách. Quý vị tôn trọng chúng vì chúng là một cá thể, không lệ thuộc vào quý vị. Nhưng vì chúng hãy còn nhỏ nên kinh nghiệm cuộc sống của chúng không bình đẳng với kinh nghiệm sống của quý vị. Trí tuệ nhân sinh của chúng không bình đẳng với quý vị, nên quý vị cần dẫn dắt, cần dạy dỗ chúng. Cho nên cần phải có tôn ti trật tự thì chúng mới có thể sinh tâm cung kính quý vị. Nếu như chúng đều đứng ngồi ngang hàng với quý vị thì sao chúng có thể cung kính với quý vị được. Chúng ta phải nhìn nhận rõ sự bình đẳng này.

Khi con trẻ có tôn ti trật tự thì chúng mới biết được: “Hoặc ăn uống, hoặc đi đứng, người lớn trước, người nhỏ sau”. Tại sao trước đây khi cha đi làm chưa về thì con cái không được ăn cơm trước? Đó là vì cảm niệm sự vất vả khổ nhọc của cha, bởi vì gánh nặng của toàn bộ gia đình đều đặt lên vai của người cha. Đây là lễ nghi khiến cho con trẻ phải luôn luôn nhớ đến sự vất vả của cha mình. Giả như cha đi làm chưa về nhà mà con trẻ ngang nhiên tự tiện, cũng không thèm dùng đũa đã ở đó ăn cơm rồi, thời gian dài thì chúng sẽ học được điều gì? “Tôi thích làm theo ý tôi”. “Cẩu bất giáo, tính nãi thiên” (nếu chẳng giáo hóa, tính/tánh bèn dời đổi). Cho nên, trẻ nhỏ hiện nay rất khó dạy bảo. Chúng ta tỉ mỉ mà xem xét, vì sao người mấy trăm năm về trước đều tuân theo quy củ? Phương pháp của họ ở đâu? Ở trong “Đệ Tử Quy”. Nhưng phải thực sự làm theo thì quý vị mới đạt được lợi ích.

Khổng Dung đã nhường trái lê to cho anh trai ăn, đây là “tiền của nhẹ”. Người anh trai khi cầm lấy trái lê to của em thì sẽ càng yêu thương em trai hơn. Người anh sẽ cảm thấy em trai lúc nào cũng nghĩ đến mình, mình làm anh lớn sẽ phải ngẩng cao đầu, ưỡn ngực bảo vệ em trai mình. Đây là từ trong tiền tài hiểu được cách bố thí.

Vào thời Ngũ Đại, có một người đọc sách tên là Trương Sĩ Tuyển. Cha của ông ấy đã qua đời khá sớm, ông ấy được chú mình nuôi lớn. Lúc ông ấy được mười bảy tuổi, chú ông ấy đã nói với ông rằng: “Con đã lớn rồi, chúng ta bây giờ sẽ phân chia tài sản của tổ tiên thành hai phần, con một phần, chú một phần”. Trương Sĩ Tuyển lập tức nói với chú rằng: “Thưa chú, chú có bảy người con, vì vậy nên chia tài sản làm tám phần”. Người chú nói: “Không được! Con đại diện cho cha của con, nên phải chia thành hai phần”. Mặc dù Trương Sĩ Tuyển lúc đó mới mười bảy tuổi, nhưng ông ấy vẫn rất kiên quyết đòi chia làm tám phần. Sự nhường nhịn như vậy có thiệt thòi không? Việc nhường nhịn như vậy là cho đi đức hạnh của ông ấy, nhường vì sự hòa thuận an vui của gia đình, nhường luôn tâm lượng của ông. Tâm lượng lớn thì phước báu lớn. Vì vậy, khi ông ấy lên kinh thành dự thi, gặp được một người xem tướng, vừa nhìn thấy ông ấy người xem tướng liền nghĩ: “Người này trên mặt sao có nhiều đường vân âm đức như vậy, chắc là đã tích rất nhiều âm đức”. Vị tiên sinh đoán mệnh này đã nói với ông: “Lần này anh nhất định sẽ đỗ cao!”. Quả nhiên đúng như vậy, trong kỳ thi lần đó ông đã đỗ cao. Chúng ta tin tưởng rằng, tấm gương này của ông sẽ truyền lại cho đời con cháu của ông, nhất định sẽ đời đời đều phát triển rất tốt.

Sự nhường nhịn như vậy sẽ tương ưng với tự tính/tánh của chính mình. Khi con người hiểu được rằng: “Trong mạng có thì nhất định sẽ có, trong mạng không có thì đừng nên cưỡng cầu”. Hiểu được đạo lý này rồi thì tâm an lý đắc, sẽ không còn lo được lo mất, sẽ không thường xuyên nghĩ đến việc tranh chấp với người khác.

Để hiểu rõ chân tướng của số mạng, chúng ta cần phải đọc một quyển sách rất hay có tựa đề là “Liễu Phàm Tứ Huấn”. Hiểu được đạo lý rồi thì tâm sẽ bình lặng, không còn tranh chấp nữa.

Tiên sinh Viên Liễu Phàm lúc còn trẻ gặp được một vị đoán vận mạng rất giỏi tên là Khổng tiên sinh. Vị Khổng Tiên sinh này chính là truyền nhân của môn “Hoàng Cực Số Chính Truyền” từ Thiệu Tử của Trung Quốc, cho nên đoán vận mạng rất chuẩn xác. Quý vị ở đây chắc đã từng có kinh nghiệm đoán vận mạng phải không? Hiện nay muốn xem tướng đoán vận mạng phải trả rất nhiều tiền phải không? Nếu như vận mạng của quý vị được đoán chính xác thì quý vị thật đã uổng phí đời này rồi, không có thành tích gì! Bởi vì điều này cho thấy quý vị đã không sử dụng tốt cuộc đời này của quý vị. Vì sao có thể đoán chính xác được số mạng như vậy? Bởi vì nghiệp thiện – ác của mỗi người đều thể hiện ra trong cuộc đời này của họ, nên mới có thể đoán được. Vì thế, người bình thường đều cảm thấy xem tướng số thật là chính xác.

Nhưng có một số người mà số mạng của họ không thể đoán chính xác được. Đó là những người nào vậy? Có hai loại người mà vận mạng của họ không thể đoán chính xác, đó là người đại thiện và người đại ác. Người bình thường đều có nhiều hành vi ác nhỏ và hành vi thiện nhỏ, tâm lượng lại không rộng mở, đều nghĩ đến con tôi, cháu tôi, vợ tôi, nhà tôi, tiền của tôi, cũng không làm việc gì đại thiện hay đại ác, cho nên số mạng của họ được đoán rất chính xác.

Thực ra số mạng cũng được cộng trừ nhân chia. Ví dụ trong số mạng của quý vị có mười triệu, sau khi quý vị làm một vài việc thiện nhỏ, thì trong mạng quý vị sẽ có mười triệu cộng với năm mươi ngàn, nên mới đoán đúng. Quý vị làm một vài việc ác nhỏ thì trong mạng sẽ còn chín triệu chín trăm năm mươi ngàn, nên vẫn đoán đúng! Tuy nhiên, nếu như quý vị đã làm được rất nhiều việc thiện, mười triệu nhân năm lần thì sẽ được năm mươi triệu, như vậy sẽ không còn chính xác nữa. Nếu như quý vị làm những việc trái luân thường đạo lý, mười triệu này sẽ chia cho năm nên chỉ còn hai triệu, như vậy cũng sẽ không đoán được chính xác nữa.

Vì vậy, chúng ta cần hiểu rằng, cho dù người này dùng những thủ đoạn phi pháp để tranh đoạt tiền của, ví dụ anh ta tranh đoạt được hai triệu, nhưng số tiền này cũng là trong mạng của anh ta vốn có. Anh ta tranh đoạt được hai triệu và còn dương dương tự đắc: “Anh xem tôi lợi hại chưa!”, kỳ thực anh ấy đã bị lỗ đến tám triệu. Có câu: “Quân tử vui làm người quân tử” bởi vì tâm an lý đắc rồi, nhưng “tiểu nhân oan uổng làm tiểu nhân”. Anh ta tranh được hai triệu nhưng không biết có còn mạng để sử dụng số tiền này không? Bởi vì anh ta đã làm việc xấu, vi phạm pháp luật, có thể không bao lâu sau sẽ bị bắt đi tù. Những người như vậy có nhiều không? Nhiều. Bởi vì hiện nay là chủ nghĩa công danh lợi lộc, nên rất nhiều người trong hoàn cảnh nào đó bí quá hóa liều.

Kỳ thực, khi nhìn thấy những người như vậy chúng ta đều thấy tiếc cho họ. Họ vốn là người có đại phước, chỉ vì không được giáo dục tốt nên đã phá hỏng cuộc đời của chính mình. Cho nên, đối với những người này chúng ta nên có tấm lòng xót thương họ, bởi vì “người xưa bất thiện không hiểu đạo đức là vì không có người dạy, nên không thể trách họ”. Cha mẹ của họ không dạy họ, ông bà của họ cũng không dạy họ.

Quý vị xem, hiện giờ nếu như tôi trúng tuyển làm giáo viên, bạn bè người thân sẽ hỏi câu đầu tiên là gì? “Một tháng kiếm được bao nhiêu tiền?”. Người xưa đã không dạy chúng ta rằng con người có thể tạo ra vận mệnh của chính mình, chỉ cần chúng ta mở rộng tâm lượng. Không có ai dạy chúng ta điều này mà chỉ dạy chúng ta phải mưu cầu lợi lộc, nên khi những cám dỗ xuất hiện thì chúng ta đương nhiên chống chọi không nổi.

Hiểu rõ được vận mệnh thì lý đắc tâm an, chúng ta mới có thể “tiền của nhẹ, oán nào sinh”, trong gia đình mới tràn đầy bầu không khí vui vẻ, hòa thuận.

Khi chúng ta nhìn thấy các em học sinh đang tranh nhau thì phải làm sao? Một hôm, các em học sinh của một lớp được ăn dưa hấu. Dưa hấu đã được cắt ra để trên bàn. Rất nhiều em học sinh đều ăn cơm vội vàng như hổ đói, để sau khi ăn cơm xong thì lập tức chạy như bay giành lấy miếng dưa hấu to nhất. Quý vị bằng hữu, nếu như là học trò của mình thì quý vị sẽ làm gì khi nhìn thấy một đám nhốn nháo hỗn loạn như vậy? Vị giáo viên này cũng rất điềm tĩnh, thầy nhìn thấy cảnh tượng nhốn nháo như vậy nhưng không nói gì, mà đợi các em ăn cơm xong, ngủ trưa dậy, vào tiết học đầu giờ chiều mới nói: “Này các em, nếu như các em giành được miếng dưa hấu đầu tiên và là miếng to nhất thì sẽ tạo ra kết quả gì? Tạo ra ảnh hưởng gì? Các em thử nói cho thầy nghe xem?”. Thầy giáo cũng không nêu ra tên em nào đã giành miếng dưa to nhất để chừa lối thoát cho em học sinh đó. Kết quả, rất nhiều em học sinh đều nói: “Bạn đó thật là ích kỷ nên mới giành với mọi người miếng to nhất”. Thầy giáo tiếp theo nói: “Các em có muốn chơi với người như vậy không?”. Các em trả lời: “Đương nhiên là không muốn!”.

Thông qua tình huống này, người thầy muốn các em học sinh hiểu rằng, mỗi một hành động của các em đều sẽ ảnh hưởng đến hình ảnh của các em trong lòng của người khác. Nếu không thì các em sẽ bị lợi làm mờ mắt, bị dục vọng sai khiến chỉ nghĩ đến việc giành phần lớn nhất mà không nghĩ đến sẽ gây ra hậu quả gì.

Tiếp theo thầy giáo lại nói: Nếu như em học sinh đó giành được miếng dưa to nhất, em ấy sẽ rất vui và nhanh chóng ăn hết thì chắc chắn rất có hại cho dạ dày. Có đúng vậy không? Bởi vì ăn quá nhanh sẽ không tốt cho tiêu hóa. Mặt khác, em đó giành được miếng dưa to nhất thì vui được bao lâu? Trong chốc lát. Nhưng khi nhìn thấy ánh mắt của những người khác nhìn mình thì em này thế nào? Niềm vui đó sẽ nhanh chóng biến thành cảm giác khó chịu. Hơn nữa, khi em đó giành được miếng to nhất thì lần sau em đó cũng sẽ muốn lấy miếng to nhất. Nhưng nếu lần sau em ấy không giành được thì niềm vui của em trở thành gì? Sự đau khổ: “Tức chết đi được! Không giành được rồi!”. Khi một người lúc nào cũng muốn giành được phần tốt nhất nhưng nếu không có cách nào giành được thì sẽ như thế nào? Người đó có thể sẽ suy nghĩ đến điều bất chính là đi ăn trộm hoặc ăn cướp.

Thầy giáo nói xong không đưa ra lời kết luận mà để cho các em học sinh thảo luận với nhau. Kết quả là ngày hôm sau, cảnh ăn dưa hấu không còn như vậy nữa, các em đều lấy miếng dưa nhỏ nhất. Cho nên, phụ huynh và thầy giáo chỉ cần chịu dạy bảo thì con trẻ sẽ rất dễ dàng tiếp thu. Vì vậy, “tiền của nhẹ, oán nào sinh”. Một đứa trẻ mà luôn luôn biết nhường nhịn thì sẽ nhận được sự chiếu cố quan tâm đặc biệt của bậc trưởng bối.

Xin mời xem tiếp phần sau: “Lời nhường nhịn, tức giận mất”.